Małżonkowie jako jeden podatnika VAT - najnowszy wyrok TSUE

Polskie przepisy ustawy VAT nie dawały podstaw do tego aby małżonków pozostających w ustroju wspólności małżeńskiej uznać za jednego podatnika VAT w zakresie zbywania składnikow majątku objętych wspólnotą. Najnowszy wyrok TSUE z dnia 03.04.2025 C-213/24 rzuca zupełnie nowe światło na tą kwestię.

 

Przepisy ustawy VAT w zakresie małżonków jako podatnika podatku VAT

Regulacje ustawy VAT nie wymieniają małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Oznacza to, że status podatnika VAT może uzyskać jedno z małżonków, jak i oboje, tj. każde z osobna.

Istotne dla określenia zakresu podmiotowego opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności dokonanej łącznie przez współmałżonków jest jedynie ustalenie kto faktycznie dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, działając przy tym w charakterze wskazanym w art. 15 ust. 2 ustawy VAT tj. jako podmiot prowadzący działalnośc gospodarczą.

Na powyższe nie wpływa to w jakim ustroju małżeńskim pozostają osoby fizyczne. Każdy z małżonków jest podatnikiem VAT niezależnie od tego czy mamy do czynienia ze wspólnością czy z rozdzielnością majątkową.

Przykładowo w interpretacji Dyrektora KIS z dnia 7.02.2022 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.849.2021.2.AS, możemy przeczytać, że w akcie notarialnym dokumentującym sprzedaż nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Ustawa o podatku od towarów i usług nie wymienia małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Zatem na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy, bowiem każdy z nich wykonuje samodzielnie czynności podlegające opodatkowaniu.

Przełomowy wyrok TSUE C-213/24 - małżeństwo jako podatnik VAT

Jednocześnie trzeba też zwrócić uwagę na szczególny status majątkowy osób pozostającyh w ustroju wspólności małżeńskiej. Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez obojga małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Biorąc to pod uwagę TSUE uznał, że małżonków sprzedających działkę z majątku wspólnego należy uznać za jednego podatnika VAT, nie dwóch odrębnych podatników. To oznacza, że ustawodawca chcąc dostosować treść przepisów do treści orzeczenia powinien dokonać nowelizacji ustawy i umożliwić małżonkom w ustroju wspólności zarejestrowanie się jako podatnik VAT.